بررسی تنوع ژنتیکی گلابی های غرب ایران با استفاده از نشانگرهای مورفولوژیکی و dna

گلابی بعنوان دومین میوه مهم بعد از سیب در جهان، بومی غرب آسیا و شرق اروپا شناخته شده است. در رابطه با ژرم پلاسم گلابی می توان گفت کشور ایران از مراکز تنوع گونه های pyrus communis، p.amygdaliformis، p.syriaca، p.salicifolia و p.glabra در جهان محسوب می شود. بنابراین بررسی تنوع این مجموعه از اهمیت بالایی برخوردار است. در این تحقیق به منظور بررسی تنوع ژنتیکی گلابی های غرب ایران تعداد 128 ژنوتیپ و 12 رقم (رقم ایرانی، اروپایی و آسیایی) از 54 منطقه استان‏های کرمانشاه، کردستان، ایلام و موسسه بذر و نهال کرج جمع آوری شدند و مطالعات مولکولی در آزمایشگاه بیوتکنولوژی گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده علوم و مهندسی کشاورزی در سال 92-90 انجام شد. در سطح مورفولوژیک، ژنوتیپ ها و ارقام از نظر 64 صفت مربوط به ویژگی های درختی، برگ، گل و میوه، مورد بررسی قرار گرفتند. تجزیه خوشه ای با استفاده از روش ward، براساس صفات مورفولوژیک، ژنوتیپ ها را به نه گروه مجزا تقسیم نمود. تجزیه به مولفه های اصلی، ژنوتیپ ها را به هشت گروه تقسیم کرد. در بررسی ضرایب همبستگی ساده صفات مورفولوژیک برخی صفات مورد بررسی دارای رابطه معنی داری با هم بودند. جهت ارزیابی تنوع ژنتیکی ژنوتیپ های گلابی مورد مطالعه، با استفاده از روش های مولکولی از دو نشانگر rapd و issr استفاده گردید. از تعداد 25 آغازگر rapd مورد استفاده 15 آغازگر چند شکلی نشان دادند. در مجموع 206 قطعه چندشکلی تشکیل شد و درصد چند شکلی متوسط 28/43 بود، همچنین اندازه باندها بین 250 تا 2400 جفت باز متغیر بود. در تجزیه خوشه ای بر اساس نشانگر rapd از ضریب تشابه جاکارد و روش بوت استراپ استفاده شد که ژنوتیپ ها به 56 گروه تقسیم شدند که در برخی موارد با گروه بندی مورفولوژیکی مشابه بود ولی در اکثر موارد با هم متفاوت بودند. تجزیه به مولفه های اصلی براساس نشانگر rapd، ژنوتیپ ها را به 57 گروه تقسیم نمود که سه مولفه اولیه 58/12 درصد از تغییرات را توجیه نمود. از تعداد 24 آغازگر issr مورد استفاده 11 آغازگر issr چندشکلی نشان دادند. در مجموع 152 باند توسط این نشانگر تولید شد که تعداد 141 باند چند شکل بودند و درصد چندشکلی متوسط 04/47 درصد بود. اما اندازه باندها در این نشانگر از 200 تا 2250 جفت باز متغیر بود. آزمون منتل برای تشخیص همبستگی بین ماتریس های تشابه 133 ژنوتیپ حاصل از نشانگرهای مختلف مولکولی و مورفولوژیکی به کار گرفته شد که بر اساس آن، ماتریس های ضریب تشابه حاصل از نشانگرهای rapd و issr، نشانگر rapd با داده های مورفولوژیکی و نشانگر issr با داده های مورفولوژیکی همبستگی معنی داری نشان دادند. در بررسی تجزیه ارتباط بین صفات مورفولوژیکی و نشانگرهای rapd با issrتعداد 1702 نشانگر آگاهی بخش شناسایی شد. چندشکلی موجود در بین ژنوتیپ های گلابی مورد بررسی می تواند به نوعی تایید کننده نظر دانشمندانی باشد که ایران را خاستگاه و موطن اصلی گلابی می دانند.